غسل و شست و شو با آب در دین اسلام و با ادرار در آیین زرتشت!

نظری بیافکنیم به بهداشت  و حکم شست و شو؛ که در اوستا و دین زرتشت چگونه و در قرآن و دین اسلام چگونه سفارش شده است؟ ما همیشه از قداصت دینی تعریف و تمجید می کنیم که چیزی از آن نمی دانیم. بله. آنچه را نمی دانیم  به قداصت اش قسم یاد می خوریم. دین زردشت را اهورایی و آسمانی و پاک می دانیم ولی باید درباره ی آن مطالعه و تفکر کنیم. و از اعمال آن آگاه باشیم. این پست درباره ی اعمال بهداشتی در دین اسلام و آئین زدشتی می باشد امید است متعصب کور نباشیم.

((تطهیر و غسل با آب پاک در اسلام)):

 

- در قرآن کریم می خوانیم:

 

(( و فرو می فرستد خدا بر شما از آسمان، آبی که شما را به آن پاکیزه سازد و پلیدی شیطان را از شما بزداید)) [سوره ی اَنفال / آیه ی 11].

 

(( و فرو فرستادیم از آسمان، آبی را که مایه ی پاکیزگی و وسیله ی شست و شو (طـَهور) است)) [سوره ی فرقان / آیه ی 48].

 

- و باز در جای دیگر در وصف مسلمانان می فرماید:

 

((همانها که از رسول پیامبر استاد ندیده (اُمّی) پیروى ‏کنند؛ پیامبرى که اوصاف او را در تورات و انجیل که نزد ایشان است، مى ‏یابند؛ او آنها را به کار نیک دستور مى‏دهد، و از کار بد باز می دارد؛ چیزهای پاکیزه را براى آنها حلال، و ناپاکیها و پلیدی ها (خبائث) را بر ایشان تحریم مى کند؛ و تکالیف پر مشقت و سخت، و غل و زنجیرهایى را که بر آنها بود، از گردنشان بر مى ‏دارد؛ پس کسانى که به او ایمان آورده، و حمایت و یاریش نمودند، و از نورى که با او نازل شده (قرآن مجید) پیروى نمودند، به راستی، آنان رستگارانند)) [اَعراف/157].

 

- این خلاصه و نمونه ای از دستور اسلام و قرآن، در امر بهداشت و نظافت و در پرهیز از خبائث [= چیزهای پلید و خبیث] و تاکید بر آسانی احکام دینی بود؛ اکنون بنگریم و ببینیم که دین زرتشت و اوستا، در مورد خبائث [= پلیدی ها] چه نظری دارد و پیروان خود را گرفتار چه سختی هایی نموده است:

 

((تطهیر و غسل با ادرار!! در دین زرتشت)):

 

در اوستا آمده است:

 

((پس نـَسْو کِش ها [= نعش کش ها؛ کسانی که جنازه ی مرده را می برند]، در سه قدمی مرده بنشینند و سپس موبَدِ پیشرو بر ایشان بانگ زند که: «ای مزدا پرستان!! قدری ادرار [= پیشاب؛ شاش!!] بدینجا آورید تا آنها که نَسو [= جنازه] حمل کرده اند، گیسوان [=موها] و اندام خود را بدان بشویند!!»

*پس زرتشت پرسید:

ای پروردگار جهان!... آن ادرار که نَسْوْکشان بایستی گیسو و اندام خود بدان بشویند، کدام است؟!!...

*اهورامزدا [= خدا در اصطلاح زرتشتیان] جواب داد: « ادرار گوسفند یا گاو نر؛ و یا ادرار آن مرد و زنی که نزدیک ترین خویشاوندان آن مرده باشند!! پس واجب است بر مزداپرستان که اینگونه ادرار را آماده ساخته تا نسو کش ها، گیسو و اندام خود بدان بشویند)) (وَندیداد) (1).

 

- در بخش دیگر از وَندیدادِ اوستا نیز چنین آمده است:

 

((... زرتشت پرسید: ای اهورامزدا! اَشَوَن [= اَشَه وَن = مؤمن] نیکوکار، چه سان میتواند تن و لباس خویش را از این آلودگیها رها سازد و پاک گرداند؟!

* اهورامزدا جواب داد:

« گـُمیز [= گاومیز؛ شاش گاو، و بلکه مطلق شاش و ادرار] وَرْزاو [= ورزگاو = گاو نر شخم زننده و ورزیده، که به کار کشاورزی آید] که اخته نشده باشد و تماماً سپید و یک تار مو از او نیز سیاه نباشد (که نگفته از کجا می توان آن را گیر آورد؟!) را بگیر و آن اَشَوَن [= مؤمن] آلوده را به بَرْشنوم گاه [= حمّام شستشو با شاش!! یا همان مَگَه ی زرتشتیان] بـِبَر...(2)؛ پس صد مرتبه دعای [= نیایش] «اَشِم وُهو» [= یکی از سه نماز زرتشتیان] را بخواند؛ آنگاه دعای «اَهونَ وَیْریَه» [= یا همان: «یَثـَه اَهو»، مهم ترین و سرشناس ترین نیایش زرتشتی] را دویست بار بخواند؛ سپس تن و لباس آلوده اش را چهار بار با گُمیز [= ادرار، شاش!!] بشوید»...))؛ تا آخر ماجرا، که نـُه شبانه روز وقت هم میخواهد و باید در تمام آن نه شب، زیر هیچ سقفی نخوابد!! و فقط برای افراد بیکار و آواره خوبست!! (وندیداد) (3).

در جای دیگر از وندیداد، به برخی دستور داده که برای طهارت باطن و غسل روح، حتی آن «گمیز» یا همان شاش گاو را بنوشند!!!(4)

و این غسل با ادرار، به گفته ی «آرتور کریستیَن سن» توسّط جمشید – همان پادشاه افسانه ای و موهوم – که جسد طهمورث – انسان خیالی و جدّ زرتشتیان!! – را پاک کرده و در دخمه نهاد، بدعت شده است؛ چون جمشید در خواب دیده که گاوی بر دستان او می شاشد و آنگاه سروش [= پیک وحی] بر او وحی فرو می آورد که به مردم نیز توصیه کن تا با شاش گاو شست و شوی خود کنند!!(5)  

-------------------------------------------------------------------

1) اوستا، پژوهش: جلیل دوستخواه، انتشارات مروارید -1371ش،2/747، وندیداد، فـَرگـَرد هشتم،بخش یکم، ش 11 تا 13. [آشموغ].

 

2) دکتر اقبال، ادامه ی دستور را که شامل شیارکشی به دور خود – مثل جن گیرها، که با چاقو به دور خود، بر خاک، شیار می کشند!! – را نیاورده و جای آن سه نقطه نهاده است. مشروح رسم «کِش» یا «شیار» و بعد از آن، شست و شو با ادرار را، خوانندگان می توانند در فرگرد نهم وندیداد اوستا، بند دهم به بعد، مطالعه کنند ( اوستا، تحقیق: جلیل دوستخواه، 2/773 به بعد) [احمد تفضلی].

نیز، در فرگرد هشتم، بند سی و هفتم به بعد (همان، 2/754 به بعد)، دستور شست و شو با گـُمیز [=شاش] یا همان غسل مسّ میّت زرتشتی، با اندک تفاوتی بیان شده است [آشموغ].